Ingrijpende Wijzigingen in Surinaams Vennoot­schapsrecht

Door: Carlo Jadnanansing

Geen notariële akte meer vereist bij naamloze vennootschappen met standaardstatuten. 

Op voor velen bijna geruisloze wijze heeft zich een ingrijpende wijziging voltrokken in het Surinaamse vennootschapsrecht dat geregeld is in het Surinaamse Wetboek van Koophandel. Dit is gebeurd bij wet van 29 juli 2016, gepubliceerd in het Staatsblad van de Republiek Suriname van 17 augustus 2016 onder nummer 2016/103.

Naar ik begrepen heb zijn wel enkele functionele groepen zoals de Vereniging van Notarissen geconsulteerd in de voorbereidende fase, maar de media hebben aan de wetswijziging nauwelijks aandacht besteed. De nieuwe definitie van een naamloze vennootschap (nv) is: een rechtspersoon met één of meer op naam gestelde aandelen. Dit betekent dat aandelen aan toonder niet meer toegestaan zijn. Echter zijn er in ons land talloze vennootschappen met aandelen aan toonder. De aandelen van deze nv’s moeten volgens de overgangsbepalingen van de nieuwe wet worden omgezet in aandelen op naam. Deze omzetting dient te geschieden uiterlijk 3 jaren na inwerkingtreding van de wet. De overgangsbepalingen geven aan dat na het verstrijken van voormelde termijn van 3 jaar de aandelen aan toonder die niet zijn omgezet, van rechtswege in aandelen op naam worden omgezet. Er is echter niet aangegeven op wie de verplichting rust de namen van de aandeelhouders bekend te maken. Hierdoor is het mogelijk dat er een nv met aandelen op naam in het leven geroepen wordt zonder dat de namen van de aandeelhouders bekend zijn.

Aangezien dit artikel ook voor niet-juristen die in de praktijk met het vennootschapsrecht werken -en die zijn talrijk- bedoeld is en primair een informatief karakter heeft, zal niet diepgaand ingegaan worden op de juridische aspecten van de wetswijziging. Tevens worden slechts enkele onderwerpen van het lijvige wetsproduct besproken. Overigens was de tijd die voor het schrijven van dit artikel beschikbaar was te weinig om alle aspecten van de wetswijziging grondig te bestuderen. Een volledige bespreking zou in een vakblad moeten geschieden. Hopelijk zal dat alsnog gebeuren door de ter zake deskundigen.

Geen notariële akte vereist

Een opvallende verandering is dat er geen notariële akte meer vereist is bij oprichting van een nv waarbij gebruik gemaakt is van een der door de minister van Handel en Industrie bij beschikking vastgestelde standaardmodelakten van oprichting. Ook als de Staat oprichter of mede oprichter is van een nv, is geen notariële akte vereist. Bij het gebruik van de standaardmodellen kunnen de oprichters volstaan met de inschrijving in het Handelsregister. De wet eist echter voor wijzigingen in de akte van oprichting wel dat deze bij notariële akte moeten geschieden. Dit lijkt inconsequent omdat het niet logisch is dat als de oprichtingsakte niet notarieel hoeft te zijn opgemaakt, voor de wijziging ervan wel een notariële akte vereist is.

Ook is het gebruikelijk dat vóór het oprichten van een nv de notaris partijen juridisch voorlicht. Uiteraard is het mogelijk dat personen die behoefte hebben aan juridische bijstand andere deskundigen dan de notaris kunnen raadplegen. Echter zijn de oprichters bij gebruik van standaardmodellen niet verplicht deskundigen in te schakelen. De vraag die rijst, is wie controle zal uitoefenen op de deugdelijkheid van de statuten daar ook modelstatuten, variabelen hebben die ingevuld moeten worden, bijvoorbeeld de doelstellingen van de vennootschap. Het is daarom verwachtbaar dat de oprichters in de meeste gevallen toch de bijstand van een notaris zullen inroepen.

Meer essentiële wijzigingen

Een andere belangrijke wijziging betreft het bestuur van de nv. Indien de nv geen Raad van Commissarissen heeft is, de mogelijkheid geopend voor het hebben van twee soorten bestuurders, te weten een algemeen bestuur en een uitvoerend bestuur.
Het algemene bestuur heeft ten minste de bevoegdheid om de leden van het uitvoerend bestuur te benoemen en houdt tevens toezicht op het uitvoerend bestuur. Echter wordt de nv in en buiten rechte vertegenwoordigd door het uitvoerend bestuur.

Een andere ingrijpende verandering is het vervangen van het begrip maatschappelijk kapitaal door nominaal kapitaal. Hieronder wordt verstaan de som van de nominale waarden van uitgegeven aandelen. De nv kan verschillende soorten aandelen hebben. De wet zegt dat aan een of meer soorten aandelen een nominale waarde kan worden toegekend. Dit betekent m.i. dat het mogelijk is dat er aandelen zijn die geen nominale waarde hebben. Deze constructie zal voor velen niet glashelder zijn, daar het tot nu toe gebruik was dat alle aandelen een nominale waarde hadden. Het artikel waarin het nominaal kapitaalsbegrip is geregeld (art 37 WvK nieuw) blinkt niet uit door helderheid terwijl de Memorie van Toelichting (MvT) veel vraagtekens oproept. Het zou goed zijn als de financieel deskundigen hun mening zouden geven over dit artikel.

Een andere belangrijke wijziging is dat de verklaring van geen bezwaar door de president is vervallen, evenals de verplichte publicatie in het Advertentieblad van de Republiek Suriname. In het oude recht werd aangenomen dat de rechtspersoonlijkheid voor de nv ontstond op het moment waarop de verklaring van geen bezwaar is verkregen en de notariële akte van oprichting was gepasseerd.

Thans is het niet duidelijk wanneer de nv rechtspersoonlijkheid verkrijgt. Is dit bij de ondertekening door partijen van de oprichtingsakte of is de inschrijving in het handelsregister doorslaggevend? Aangenomen mag worden dat de inschrijving in het Handelsregister de rechtspersoonlijkheid in het leven roept.
In de Memorie van Toelichting staat vermeld dat de bedoeling van de wetswijziging is het bevorderen van het investerings- en ondernemingsklimaat en daarmede ook de internationale concurrentie positie van Suriname. In dit verband moeten ondernemers bij het opstarten van een onderneming zo min mogelijk administratieve obstakels ondervinden, aldus de MvT.

Tevens moeten de initiatief nemende ondernemers zo min mogelijk in de kosten worden gejaagd. Inderdaad hebben de oprichters thans veel minder kosten daar de notariële akte in de meeste gevallen niet nodig zal zijn, terwijl ook de kosten voor publicatie in het ARS, die in vele gevallen hoger waren dan de notariskosten, zijn komen weg te vallen. De controle bij de oprichting is echter minder geworden door het wegvallen van de verplichte notariële begeleiding en de screening van overheidswege in verband met het verkrijgen van de verklaring van geen bezwaar. Dit laatste betrof het zogenoemde preventieve toezicht. De MvT zegt verder dat thans de nadruk gelegd word op het repressieve toezicht. M.a.w. toezicht achteraf. Dat wil zeggen dat de overheid na de oprichting controle zal uitoefenen bijvoorbeeld op jaarcijfers en het analyseren van informatie uit de belastingaangiften. Verder het volgen van geldstromen door elektronisch bankieren te bevorderen, storting van gelden bij bepaalde transacties op een rekening van een notaris verplicht te stellen, een en ander in combinatie met duidelijkere richtlijnen voor onder andere wet MOT-meldingen.

Uitgangspunten

De MvT zegt dat de wetswijziging gebaseerd is op de volgende uitgangspunten:

1. Het schrappen van regels die onnodig belemmerend of ineffectief zijn en de vermindering van (administratieve) lasten.
2. Betere bescherming van crediteuren door verscherping van aansprakelijkheid.
3. Meer vrijheid voor aandeelhouders om de onderneming naar eigen inzicht en wensen vorm te geven, gekoppeld aan bescherming van minder­heids­aandeel­houders.
4. Het aansluiten bij de behoeften van de hedendaagse nationale en internationale praktijk, alsmede bij ontwikkelingen in de regio.

De MvT zegt niet of de wetswijziging beschouwd moet worden als een gedeeltelijke invoering van het Ontwerp Nieuw-BW (ONBW) dat reeds vele jaren op de tafel van DNA ligt of dat het gaat om een aanpassing aan het Caricom-recht. Een vluchtige vergelijking leert dat wel enkele regels uit het ONBW zijn overgenomen, maar dat ook daarvan afwijkende voorschriften in de wetswijziging staan. In het ONBW is bijvoorbeeld de notariële akte een vereiste voor het oprichten een nv. Het is wel bekend dat in de landen met een zogenaamde common law stelsel en dat zijn de meeste Caricom-landen, geen juridisch onderlegde persoon kennen die te vergelijken is met de notaris uit het civil law systeem dat in Suriname geldt. In de Caricom-landen is er daarom geen verplichte bijstand van een instantie zoals onze notaris vereist. Het laten wegvallen van de verplichte notariële bijstand lijkt daarom geïnspireerd te zijn door het Caricom-recht.

Tot slot kan gezegd worden dat de wetswijziging inderdaad het oprichten van nv’s vereenvoudigd en verkort heeft, in het bijzonder door het laten wegvallen van de verklaring van geen bezwaar. In het verleden duurde het oprichten van een nv soms vele jaren, maar sinds enkele jaren was de termijn teruggebracht naar enkele weken. Met de wetswijziging bestaat de kans dat personen die op korte termijn een rechtspersoon willen oprichten minder snel zullen kiezen voor de rechtsvorm van de stichting daar een nv even snel en wellicht met minder kosten kan worden opgericht.